روشی جدید برای اندازه گیری سورفکتانتهای غیریونی در شوینده های مایع به کمک تکنیکها اسپکتروفتومتری

در سالهای اخیر تقاضای صنایع برای استفاده از ‏‎"‎‏مواد فعال سطحی‏‎"‎‏ افزایش یافته است. به عنوان مثال در سال 1990 میلادی بازار صابون و دترجنب جهان بیش از 10*8/12 دلار بوده و از این مقدار 10*9/3 دلار مربوط به مواد فعال سطحی بوده است. تقریبا 30% تولید جهانی مواد فعال سطحی را مواد غیریونی تشکیل می دهند و به عنوان یک واحد ساختمانی اصلی ترکیبات شوینده مطرح می باشند. شوینده های مایع یکی از دستجات اصلی مواد شوینده به حساب آمده و در مقایسه با پوردهای شوینده محصولات مناسبتری هستند.یکی از عوامل فعال سطحی غیریونی مهم و شناخته شده، ‏‎"‎‏کوکونات اسید دی اتانول آمید‏‎"‎‏ می باشد که به منظور پایداری کف و افزایش ویسکوزیته و نیز به عنوان یک پاک کننده کمکی در فرمولاسیون شامپوها، مایعات ظرفشویی و ... به کار می رود. این ماده در مایعات ظرفشویی حدود ‏‎%1-3w/w‎‏ و در شامپو به میزان بیشتر، حدود ‏‎%2-4w/w‎‏ حضور دارد. از آنجا که کوکونات فنی اسید دی اتانول آمید، ماده ای گرانقیمت بوده و در مواردی، هر چند نادر، اثرات آلرژیک از خود نشان میدهد و در برخی مواد شوینده (از جلمه شامپوهای مخصوص موی چرب)، حضور زیاد این ماده عیب محسوب می گردد، لذا اندازه گیری این ماده در فرآورده های شوینده حائز اهمیت می باشد.روشهای متعددی جهت اندازه گیری این ماده پیشنهاد شده است (بخش 4-4). در ایران، از روش تیتراسیون غیرمائی به منظور تجزیه کمی و کیفی این ماده استفاده می شود (4-4-1-7)، این روش وقت گیربوده و از دقت خوبی نیز برخوردار نمی باشد و همچنین استفاده از موادی مانند انیدرید استیک و اسید پرکلریک در این روش سلامت اپراتور را تهدید می نماید.در این پروژه، روشی برای تشخیص و اندازه گیری این ماده در شوینده های مایع به کمک دستگاه ‏‎uv/vis‎‏ پیشنهاد شده است.برای جداسازی کوکونات دی اتانول آمید از نمونه های حقیقی (شامپو و مایع ظرفشویی) دو روش استخراج مایع - مایع و استخراج با استفاده از رزین تبالد یون مورد آزمایش قرار گرفته و نهایتا استفاده از رزین مبادله کننده یون ‏‎dowex‎‏ انتخاب شده است. منحنی کالیبراسیون در گستره ‏‎0-100 ppm‎‏ خطی بوده و حساسیت کالیبراسیونی آن، 0248/0 می باشد.حد تشخیص روش پیشنهادی در محیط مائی ‏‎5 ppm‎‏ و در محیط الکلی ‏‎30 ppm‎‏ می باشد. ضریب همبستگی ‏‎(r2)‎‏ در کلیه منحنی های کالیبراسیون بالای 99/0 بوده و به کمک این روش مقدار کوکونات فنی اسید دی اتانول آمید در نمونه های حقیقی با 08/1‏‎rsd=‎‏، با موفقیت اندازه گیری شده است.از بارزترین مزیتهای روش مذکور، ارزانی و امکان تهیه آسان حلالها، راحتی کار با دستگاه ‏‎uv/vis‎‏ و دقت خوب آن می باشد. با اندکی تغییر در شیوه جداسازی، می توان از این روش برای اندازه گیری کوکونات فنی اسید دی اتانول آمید موجود در سایر شوینده ها و نمونه های حقیقی استفاده نمود.